Wykłady i seminaria

Zajęcia otwarte z fizyki

9 marca 2022, godz. 12:00

Czy powietrze może zamarznąć? – Mieczysław Wolfke i polskie osiągnięcia w fizyce niskich temperatur

Wszyscy wiemy, ze woda, lód i para to ta sama substancja. Czy zastanawiało jednak nas kiedykolwiek jakie jeszcze substancje mogą występować w stanie stałym, płynnym i ciekłym? O ile jeszcze płynne żelazo czy złoto nie wydają nam się czymś niemożliwym… w końcu to tylko sprawa odpowiedniego ich rozgrzania… o tyle ciekły tlen którym oddychamy lub stały hel z unoszącego się balonika? Trudno to sobie nawet wyobrazić! A jednak… W 1927 roku polski fizyk Mieczysław Wolfke we współpracy z laboratorium w holenderskiej Lejdzie zaproponował metodę uzyskania kryształków niezwykle zimnego helu a badając jego ciekłą postać odkrył, że może ona istnieć w dwóch różnych odmianach. Na wykładzie opowiemy o fizyce bardzo niskich temperatur oraz wkładzie Polaków w odkrywanie tego mroźnego świata. Pokażemy także jak temperatura i ciśnienie wpływają na zachowanie różnych materiałów. Po wykładzie zima już nie będzie taka sama.

Omawiane zjawiska będą ilustrowane doświadczeniami.

Zapytaj fizyka

3 marca 2022, godz. 18:00

Czy fizyka techniczna to inna fizyka? Rok Mieczysława Wolfkego

Fizyka czysta, zrodzona z potrzeby zrozumienia otaczającego nas świata, uchwycenia jego piękna i odnalezienia miejsca człowieka wraz z jego wolną wolą i rozumem w otaczającym świecie do dziś inspiruje wielkie odkrycia. Z drugiej strony fizyka techniczna, nastawiona na realizację marzeń ludzkości o rozwoju cywilizacyjnym, coraz większej wygodzie i bezpieczeństwie codziennego życia, panowaniu nad naturą i jej świadomym kreowaniu sprawiła, że dziś jeździmy samochodami, oglądamy wydarzenia z najdalszych zakątków globu i zdobywamy kosmos. Czyż odkrycie nowego prawa fizyki nie rodzi pytań o to jak je wykorzystać w konstrukcji wynalazków? Czyż nowa wizja autora powieści lub filmu fanstastyczno-naukowego nie ukierunkowuje poszukiwań naukowych w celu jej potwierdzenia lub zaprzeczenia? Mieczysław Wolfke w 1932 roku na Zjeździe Fizyków Polskich w Wilnie przedstawił fizykę techniczną jako niezbędną część polskiego przemysłu i obronności. Na wykładzie dr inż. Krzysztof Petelczyc przedstawi sylwetkę tego naukowca oraz jego osiągnięcia i poglądy, które śmiało można nazwać etosem innowacyjnego naukowca. Czym jednakże różni się nauka i innowacyjność?

Posiedzenia naukowe Komisji Historii Nauki PAU

19 stycznia 2022, godz. 16.15

Zasłużył na Nobla? Pomysły Mieczysława Wolfkego wyprzedzające epokę

Mieczysław Wolfke, polski fizyk urodzony w 1883 roku w Łasku już od dzieciństwa wykazywał niezwykłe zainteresowanie nauką i techniką oraz predyspozycje do niespotykanej wyobraźni i intuicji. W wieku 13 lat opracował pomysł napędu odrzutowego, a cztery lata później opatentował telektroskop bez drutów – prototyp telewizji bezprzewodowej opartej na zmodyfikowanej tarczy Nipkowa. W czasie realizacji doktoratu dotyczącego teorii Ernsta Abbego opanował teorię dyfrakcji, co już w 1920 roku pozwoliło mu zapostulować możliwość obrazowania dwustopniowego poprzez zapis widma przestrzennego obrazu i jego odtworzenie za pomocą promieniowania o innej długości fali. Jego praca, kluczowa dla techniki holograficznej, o ponad 20 lat wyprzedziła poczynione niezależnie odkrycie Dennisa Gabora odznaczonego za nie w 1971 roku Nagroda Nobla. W latach 1913-1921 Wolfke uczestniczył w próbach interpretacji na teorii kwantowej podejmowanych z Zurychu (Albert Einstein, Max von Laue, Erwin Schroedinger) postulując przypisanie modom energetycznym wnęki ciała doskonale czarnego interpretację fotonów wielokrotnych (molekuł światła). W latach 1924-1927 współpracował z Laboratorium w Lejdzie, gdzie zapostulował metodę zestalenia helu pod ciśnieniem i odkrył ciekły hel II, pierwszą na świecie ciecz kwantową. Wolfke przez całe życie zajmował się problemami bliskimi osiągnięciom nagradzanym Nagrodą Nobla. Niestety sam takiego wyróżnienia nie dożył umierając nagle w 1947 roku.